Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι μια επιπλοκή του σακχαρώδους διαβήτη που επηρεάζει τα μάτια. Στα πλαίσια της γενικευμένης αγγειοπάθειας προκαλεί «διαρροή» συστατικών του αίματος στους γύρω ιστούς και οδηγεί στην ελλιπή οξυγόνωση της περιοχής αυτής.
Ο πιο σημαντικός παράγοντας υψηλού κινδύνου είναι η διάρκεια της ασθένειας του διαβήτη. Η αμφιβληστροειδοπάθεια σπανίως εμφανίζεται τα πρώτα πέντε χρόνια από τη διάγνωση του.
Επειδή η διάγνωση πολλές φορές γίνεται καθυστερημένα, μία πτώση της όρασης μπορεί να αποτελεί την αρχική προειδοποίηση. Εάν η πάθηση δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα καταλήγει ακόμη και σε τύφλωση. Το 80% των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη μετά από 10 με 15 χρόνια παρουσιάζουν βλάβες στα αγγεία του αμφιβληστροειδούς.
Η πάθηση μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιονδήποτε έχει διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2. Όσο μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα με το διαβήτη και όσο λιγότερο ελεγχόμενο είναι το σάκχαρο στο αίμα του ασθενούς, τόσο πιο πιθανό είναι να αναπτυχθεί διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Συμπτώματα - Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Στα αρχικά στάδια της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας μπορεί να μην υπάρχουν κάποια συμπτώματα. Καθώς η κατάσταση εξελίσσεται όμως, τα συμπτώματα της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας μπορεί να περιλαμβάνουν:
Κηλίδες ή στίγματα τα οποία φαίνονται σαν να επιπλέουν μπροστά από το μάτι και επηρεάζουν το οπτικό πεδίο («μυγάκια» - floaters)
Θολή όραση
Διακυμάνσεις στην όραση
Μειωμένη χρωματική αντίληψη
Σκοτεινές ή κενές περιοχές στο οπτικό πεδίο
Απώλεια όρασης
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια συνήθως επηρεάζει και τα δύο μάτια πολλές φορές σε διαφορετικό βαθμό.
Αιτίες - Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Με την πάροδο του χρόνου, η υπερβολική παρουσία σακχάρου στο αίμα μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων που τρέφουν τον αμφιβληστροειδή, διακόπτοντας την παροχή αίματος. Το αποτέλεσμα είναι το μάτι να προσπαθεί να αναπτύξει νέα αιμοφόρα αγγεία (νεοαγγεία). Όμως τα αιμοφόρα αυτά αγγεία δεν αναπτύσσουν την ίδια στιβαρή ανατομία των φυσιολογικών (αγγείων) με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλη πιθανότητα να αιμορραγήσουν.
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια διακρίνεται σε δύο στάδια
Μη παραγωγική: Στο στάδιο αυτό η εικόνα του βυθού παρουσιάζει μικροανευρύσματα, μικρο-αιμορραγίες, εξιδρώματα (υποκίτρινα στίγματα) και οίδημα στον αμφιβληστροειδή. Όταν η διαρροή συστατικών από το αίμα προς τους ιστούς, γίνεται στο πιο κεντρικό σημείο του αμφιβληστροειδούς (στην ωχρά κηλίδα) τότε έχουμε διαβητικό οίδημα της ωχράς
Παραγωγική: Λόγω της φτωχής κυκλοφορίας του αίματος στον αμφιβληστροειδή, δημιουργούνται ζώνες χαμηλής οξυγόνωσης (ισχαιμία). Το μάτι αντιδρώντας σε αυτή την κατάσταση δημιουργεί νέα παθολογικά αγγεία (νεοαγγεία) τα οποία είναι πολύ ευαίσθητα και μπορούν να αιμορραγήσουν. Το τελικό στάδιο της παραγωγικής αυτής μορφής περιλαμβάνει αιμορραγίες στο υαλώδες, ουλοποίηση με σχηματισμό μεμβρανών, αποκόλληση και νεοαγγειακό γλαύκωμα το οποίο είναι επώδυνο, αντιμετωπίζεται δύσκολα και μπορεί να οδηγήσει ταχύτατα σε μόνιμη απώλεια της όρασης
Εκτός από την αμφιβληστροειδοπάθεια οι διαβητικοί ασθενείς μπορεί να έχουν και άλλα οφθαλμολογικά προβλήματα. Όταν το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα δεν διατηρείται σταθερό προκαλείται διόγκωση, αλλαγή της διαθλαστικής δύναμης και θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού.
Σημαντικό είναι να γνωρίζετε πως ο καταρράκτης παρουσιάζεται σε νεαρότερη ηλικία στους διαβητικούς.
Ο διαβήτης της εγκυμοσύνης δεν ενέχει κινδύνους για αμφιβληστροειδοπάθεια αλλά μία προϋπάρχουσα τέτοια πάθηση μπορεί να εξελιχθεί ταχύτερα κατά την περίοδο της κύησης.
Όποιος έχει διαβήτη μπορεί να αναπτύξει διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Ο κίνδυνος εμφάνισης της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας μπορεί να αυξηθεί από τα παρακάτω:
Διάρκεια του διαβήτη - όσο περισσότερο χρονικό διάστημα έχει κάποιος διαβήτη, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ανάπτυξης διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας
Ελλιπής έλεγχος του επιπέδου σακχάρου στο αίμα -αρρύθμιστοι ασθενείς
Υψηλή αρτηριακή πίεση
Υψηλή χοληστερόλη
Κάπνισμα
Εγκυμοσύνη
Επιπλοκές - Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί ανώμαλη ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων στον αμφιβληστροειδή. Οι επιπλοκές της πάθηση μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα όρασης όπως:
Αιμορραγία υαλώδους: Τα νέα αιμοφόρα αγγεία μπορεί να αιμορραγήσουν. Εάν η αιμορραγία είναι μικρή, μπορεί να δείτε μόνο μερικά σκοτεινά στίγματα («μυγάκια» - floaters).
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, το αίμα μπορεί να γεμίσει την υαλώδη κοιλότητα και να εμποδίσει περισσότερο ή και τελείως την όρασή σας.
Η αιμορραγία του υαλώδους από μόνη της συνήθως δεν προκαλεί μόνιμη απώλεια όρασης. Συχνά, το αίμα καθαρίζει μόνο του μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες. Εάν ο αμφιβληστροειδής δεν έχει υποστεί ζημιά, η όραση μπορεί να επιστρέψει στα επίπεδα που βρίσκονταν πριν την αιμορραγία
Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς: Τα ανεπαρκώς ανεπτυγμένα αιμοφόρα αγγεία που σχετίζονται με τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια προκαλούν την ουλοποίηση του περιβάλλοντος ιστού με δημιουργία μεμβρανών οι οποίες μπορούν να τραβήξουν και να αποκολλήσουν τον αμφιβληστροειδή. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σκοτεινά στίγματα («μυγάκια» - floaters) στην όραση, αναλαμπές φωτός («αστραπές», «φλας») ή σοβαρή απώλεια όρασης (σαν μαύρη κουρτίνα)
Γλαύκωμα: Τα νέα αιμοφόρα αγγεία μπορεί να αναπτυχθούν στο μπροστινό μέρος του ματιού και να επηρεάσουν την κανονική ροή του υδατοειδούς υγρού, προκαλώντας την αύξηση της πίεσης στο μάτι (γλαύκωμα). Αυτή η πίεση μπορεί να βλάψει το οπτικό νεύρο που μεταφέρει εικόνες από τα μάτια στον εγκέφαλο
Τύφλωση: Τελικά, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το γλαύκωμα ή και τα δύο μπορεί να οδηγήσουν σε πλήρη απώλεια όρασης
Πρόληψη - Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δεν μπορεί να προληφθεί σε όλες τις περιπτώσεις.
Ωστόσο, οι τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις, ο καλός έλεγχος του σακχάρου στο αίμα και της αρτηριακής πίεσης. Η έγκαιρη παρέμβαση όταν προκύψουν τα πρώτα συμπτώματα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη σοβαρής απώλειας όρασης.
Σε περίπτωση που ο ασθενής πάσχει από διαβήτη, ο κίνδυνος εμφάνισης διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας μπορεί να μειωθεί με τα παρακάτω:
Σωστή διαχείριση του διαβήτη με τον ενδροκρινολόγο σας
Παρακολούθηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα
Τεστ γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης ανά τρίμηνο
Διατήρηση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης υπό έλεγχο
Μείωση ή Διακοπή του καπνίσματος
Προσοχή στις αλλαγές της όρασης: Ο ασθενής πρέπει να επικοινωνήσει αμέσως με τον οφθαλμίατρό εάν παρατηρήσει ξαφνικές αλλαγές στην όραση ή εάν η όρασή γίνει θολή, βλέπει στίγματα («μυγάκια» - floaters) κλπ.
Ο διαβήτης δεν οδηγεί απαραίτητα σε απώλεια όρασης. Η ενεργή προσπάθεια στη διαχείριση του διαβήτη μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην πρόληψη επιπλοκών.
Διάγνωση - Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια διαγιγνώσκεται με μια ολοκληρωμένη οφθαλμολογική εξέταση κατά την οποία θα χρειαστεί να διασταλούν οι κόρες των ματιών (μυδρίαση) μετά από τη χρήση ειδικών κολλυρίων. Αυτή η διαστολή μπορεί να προκαλέσει θόλωση της όρασης για κάποιες ώρες.
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης ο οφθαλμίατρος θα εξετάσει για τα παρακάτω:
Επίπεδα όρασης (οπτική οξύτητα)
Μη φυσιολογικά αιμοφόρα αγγεία
Οίδημα και μικρές αιμορραγίες στον αμφιβληστροειδή – με βυθοσκόπηση και Οπτική τομογραφία Συνοχής (OCT)
Ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων και ουλώδους ιστού
Αιμορραγία στο υαλώδες
Αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς
Ανωμαλίες στο οπτικό νεύρο
Υψηλή ενδοφθάλμια πίεση (γλαύκωμα)
Ενδείξεις καταρράκτη
Θεραπεία - Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Η θεραπεία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τύπο της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας που και πόσο σοβαρή είναι, έχει ως στόχο την επιβράδυνση ή τη διακοπή της εξέλιξης της πάθησης.
Μη παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να μην χρειαστεί αμέσως θεραπεία. Ωστόσο, χρειάζονται τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις ώστε ο οφθαλμίατρος να μπορεί καθορίσει πότε μπορεί να είναι αναγκαία. Όταν η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι ήπια ή μέτρια, ο καλός έλεγχος του σακχάρου στο αίμα σε συνεργασία με τον ενδοκρινολόγο του ασθενούς μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη
Παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: Στην περιπτωση αυτή χρειάζεται άμεση θεραπεία. Ανάλογα με τα συγκεκριμένα προβλήματα στον αμφιβληστροειδή, οι θεραπευτικές επιλογές μπορεί να περιλαμβάνουν:
Ενδοϋαλοειδικές ενέσεις/εγχύσεις: Με τη χρήση ενδοϋαλοειδικών ενέσεων/εγχύσεων γίνεται χρήση αντί-VEGF φαρμάκων (αντι-αγγειογενετικών φαρμάκων) ή/και κορτιζονούχων σκευασμάτων μέσα στο μάτι ,τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στη διακοπή της ανάπτυξης νέων αιμοφόρων αγγείων και να βοηθήσουν στην μείωση της φλεγμονής. Πλέον χρησιμοποιούνται όλο και πιο συχνά με πολύ μεγάλη ασφάλεια.
Φωτοπηξία: Αυτή η θεραπεία με λέιζερ μπορεί να σταματήσει ή να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου. Η θεραπεία με λέιζερ γίνεται συνήθως σε μία ή δύο συνεδρίες και μπορεί να συνδυαστεί με την σύγχρονη χρήση ενδοϋαλοειδικών ενέσεων. Εάν η όραση ήταν θολή από πριν, τότε η θεραπεία μπορεί να μην επαναφέρει την όρασή σε πλήρως φυσιολογικά επίπεδα αλλά μειώνει την πιθανότητα επιδείνωσης του οιδήματος της ωχράς κηλίδας
Υαλοειδεκτομή (βιτρεκτομή): Κατά τη διαδικασία της υαλοειδεκτομής, μέσω μικρών τομών στο μάτι αφαιρείται το υαλώδες μαζί με την αιμορραγία καθώς και ο ουλώδης ιστός που έλκει τον αμφιβληστροειδή
Οι παραπάνω μέθοδοι αντιμετώπισης συχνά επιβραδύνουν ή σταματούν την εξέλιξη της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας όμως ο διαβήτης είναι μια χρόνια ασθένεια και οι μελλοντικές βλάβες του αμφιβληστροειδούς όπως και η απώλεια όρασης δεν μπορούν να αποκλειστούν.
Ακόμα και μετά τη θεραπεία για διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, είναι απαραίτητες οι τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις μιας και μπορεί να χρειαστεί πρόσθετη θεραπεία κάποια στιγμή.
