Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ)
Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, ένα λεπτό στρώμα φωτοευαίσθητων νευρικών κυττάρων που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού. Η ωχρά κηλίδα είναι υπεύθυνη για την κεντρική μας όραση και την αντίληψη των λεπτομερειών της εικόνας που βλέπουμε.
Σε περίπτωση που υπάρχει πρόβλημα στην περιοχή της ωχράς προκαλείται σοβαρή απώλεια της κεντρικής όρασης όχι όμως και της περιφερειακής, δηλαδή σπάνια οδηγεί σε ολική τύφλωση.
Στα αρχικά στάδια της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ), δημιουργούνται εναποθέσεις ουσιών κάτω από τον αμφιβληστροειδή. Αυτές οι εναποθέσεις ονομάζονται Drusen (προφέρεται: Ντρούζεν) και είναι συνήθως ορατές στον οφθαλμίατρο κατά την διάρκεια εξέτασης του βυθού του ματιού. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα Drusen δεν οδηγούν σε σοβαρή μείωση της όρασης.
Η εκφύλιση της ωχράς συνήθως ξεκινά από το ένα μάτι και, επειδή η όραση του δεύτερου ματιού καλύπτει την απώλεια όρασης του άλλου, πολλές φορές τα άτομα που πάσχουν δεν το αντιλαμβάνονται. Επίσης, άτομα που πάσχουν από ΗΕΩ στο ένα μάτι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν ΗΕΩ και στο άλλο σε χρονικό διάστημα 3-5 χρόνων, γεγονός το οποίο μπορεί να περιορίσει σημαντικά την συνολική όραση.
Υπάρχουν δύο μορφές ΗΕΩ
Οι δύο μορφές ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς είναι:
η ξηρή μορφή (γνωστή και ως μη-εξιδρωματική ή ατροφική μορφή)
η υγρή μορφή (ή εξιδρωματική μορφή)
Η ξηρής μορφής ΗΕΩ είναι η πιο διαδεδομένη (80-90% των περιπτώσεων) και με πιο αργή εξέλιξη.
Αν και λιγότερο συχνή, η υγρής (εξιδρωματικής) μορφής ΗΕΩ είναι υπεύθυνη για το 90% των περιπτώσεων σοβαρής απώλειας στην όραση. Η υγρής μορφής ΗΕΩ ονομάζεται έτσι γιατί χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη παθολογικών νεοαγγείων (χοριοειδική νεοαγγείωση) κάτω από την ωχρά.
Τα νεοαγγεία αυτά είναι γενικώς κακής ποιότητας και εύθραυστα, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαρροή υγρών και αίματος. Αυτή η διαρροή δημιουργεί αλλοιώσεις οι οποίες καταστρέφουν τα νευρικά φωτοευαίσθητα κύτταρα της ωχράς και έχουν σαν τελικό αποτέλεσμα την απώλεια της κεντρικής όρασης.
Ηλικιακή Εκφύλιση ωχράς κηλίδας - Υγρή Μορφή
Η εκφύλιση ωχράς κηλίδας υγρής μορφής είναι μια χρόνια διαταραχή των ματιών που προκαλεί θολή όραση ή σκοτεινές περιοχές (σκοτώματα) στο οπτικό πεδίο. Γενικά προκαλείται από μη φυσιολογικά αιμοφόρα αγγεία που διαρρέουν υγρό ή αίμα στην ωχρά κηλίδα. Η ωχρά κηλίδα βρίσκεται στο τμήμα του αμφιβληστροειδούς υπεύθυνο για την κεντρική όραση. Ο υγρός τύπος ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ξεκινά πάντα ως ξηρός.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της εκφύλισης ωχράς κηλίδας υγρής μορφής μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της απώλειας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στην ανάκτηση μέρους της όρασης.
Τα ακριβή αιτία της εκφύλισης ωχράς κηλίδας υγρής μορφής δεν είναι γνωστά, αλλά η πάθηση εμφανίζεται σε άτομα που είχαν εκφύλιση ωχράς κηλίδας ξηρής μορφής. Γενικότερα, από τους ασθενείς που πάσχουν από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, περίπου το 10% θα αναπτύξει την υγρή μορφή της πάθησης.
Η εκφύλιση ωχράς κηλίδας υγρής μορφής μπορεί να αναπτυχθεί με διάφορους τρόπους:
Απώλεια όρασης που προκαλείται από ανώμαλη ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων: Μερικές φορές τα νέα αιμοφόρα αγγεία αναπτύσσονται στον χοριοειδή κάτω και μέσα από την ωχρά κηλίδα (χοριοειδής νεοαγγείωση). Ο χοριοειδής είναι το στρώμα των αιμοφόρων αγγείων μεταξύ του αμφιβληστροειδούς και του εξωτερικού, σταθερού στρώματος του ματιού (σκληρός χιτώνας). Αυτά τα μη φυσιολογικά αιμοφόρα αγγεία ενδέχεται να διαρρέουν υγρό ή αίμα, παρεμβαίνοντας στη λειτουργία του αμφιβληστροειδούς
Απώλεια όρασης που προκαλείται από συσσώρευση υγρών στο πίσω μέρος του ματιού: Όταν διαρρέει υγρό από τον χοριοειδή, μπορεί να συγκεντρωθεί μεταξύ του λεπτού στρώματος κυττάρων, που ονομάζεται μελάγχρουν επιθήλιο του αμφιβληστροειδούς (Retinal Pigment Epithelium – RPE), και του αμφιβληστροειδούς. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ένα οίδημα στην ωχρά κηλίδα, με αποτέλεσμα απώλεια ή παραμόρφωση όρασης
Οι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εκφύλισης ωχράς κηλίδας υγρής μορφής περιλαμβάνουν:
Ηλικία: Η εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι πιο συχνή σε άτομα άνω των 50 ετών
Οικογενειακό ιστορικό και γονίδια: Η πάθηση έχει κληρονομικά χαρακτηριστικά και έρευνες έχουν εντοπίσει πολλά γονίδια που σχετίζονται με την ανάπτυξη της
Φυλή: Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι πιο συχνή σε Καυκάσιους
Κάπνισμα: Το κάπνισμα ή η τακτική έκθεση σε καπνό αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας
Παχυσαρκία: Έρευνες δείχνουν ότι δρα ως επιβαρυντικός παράγοντας στη εξέλιξη της πάθησης
Καρδιαγγειακή νόσος: Εάν συνυπάρχουν ασθένειες που επηρεάζουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία, ενδέχεται να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εκφύλισης της ωχράς κηλίδας
Είναι σημαντικό να γίνονται τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις για τον εντοπισμό πρώιμων ενδείξεων εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Τα ακόλουθα μέτρα μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας υγρής μορφής:
Έλεγχος άλλων υποκείμενων νοσημάτων: Για παράδειγμα, εάν ο ασθενής πάσχει από κάποια καρδιαγγειακή νόσο ή από υψηλή αρτηριακή πίεση, πρέπει ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του ιατρού του και τη φαρμακευτική του αγωγή
Μείωση ή διακοπή του καπνίσματος: Οι καπνιστές είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας από ό, τι οι μη καπνιστές. Ζητήστε βοήθεια από το γιατρό σας για να σταματήσετε το κάπνισμα.
Διατήρηση χαμηλού σωματικού βάρους και άσκηση
Διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ψάρια: Αυτές οι τροφές περιέχουν αντιοξειδωτικές βιταμίνες που μειώνουν τον κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Τα ωμέγα-3 λιπαρά, τα οποία βρίσκονται στα ψάρια (και σε κάποιους ξηρούς καρπούς όπως τα καρύδια), μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας
Ο οφθαλμίατρος μπορεί να διαγνώσει την πάθηση εξετάζοντας το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς και μετά προχωρήσει σε μια πλήρη οφθαλμολογική εξέταση. Μπορεί επίσης να κάνει και κάποιες άλλες εξετάσεις, όπως:
Εξέταση του βυθού των ματιών (βυθοσκόπηση): Ο οφθαλμίατρος θα χρησιμοποιήσει σταγόνες στα μάτια για να διαστείλει τις κόρες τους. Στη συνέχεια θα εξετάσει το βυθό του ματιού για πιθανά Drusen τα οποία εμφανίζονται συχνά σε άτομα με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
Έλεγχος της κεντρικής όρασης: Κατά τη διάρκεια της οφθαλμολογικής εξέτασης, ο οφθαλμίατρος μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα πίνακα Amsler για να ελέγξει αν υπάρχουν προβλήματα στην κεντρική όραση. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να κάνει ορισμένες από τις ευθείες γραμμές στον πίνακα να φαίνονται ξεθωριασμένες, σπασμένες ή παραμορφωμένες
Αγγειογραφία φλουορεσκεΐνης: Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης γίνεται έγχυση μιας χρωστικής ουσίας ενδοφλέβια στον ασθενή. Η χρωστική αυτή τονίζει τα αιμοφόρα αγγεία στα μάτια και μέσω ειδικού εξοπλισμού ο οφθαλμίατρος παίρνει φωτογραφίες καθώς εκείνη διασχίζει τα αιμοφόρα αγγεία. Οι φωτογραφίες αυτές θα αποκαλύψουν πιθανές αλλοιώσεις στα αιμοφόρα αγγεία ή στον αμφιβληστροειδή
Αγγειογραφία ινδοκυανίνης: Παρόμοια με την αγγειογραφία φλουορεσκεΐνης, σε αυτή την εξέταση γίνεται έγχυση άλλης χρωστικής ουσίας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επιβεβαίωση των ευρημάτων μιας αγγειογραφίας φλουορεσκεΐνης ή για τον εντοπισμό συγκεκριμένων τύπων εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας
Τομογραφία οπτικής συνοχής (OCT) – με ψηφιακή αγγειογραφία (OCT-Α): Πρόκειται για μη επεμβατική απεικονιστική εξέταση η οποία εμφανίζει λεπτομερείς εικόνες διατομής του αμφιβληστροειδούς και πλέον συνδυάζεται με λογισμικό αναίμακτης ψηφιακής αγγειογραφίας που δίνει μια πιο πλήρη εικόνα της κατάστασης των ιστών του ασθενούς. Προσδιορίζει περιοχές λέπτυνσης, πάχυνσης ή διόγκωσης του αμφιβληστροειδούς που μπορεί να οφείλονται σε οίδημα λόγω συσσώρευσης υγρών από διαρροή αιμοφόρων αγγείων μέσα ή και κάτω από τον αμφιβληστροειδή
Υπάρχουν κάποιες θεραπευτικές προσεγγίσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της εξέλιξης της πάθησης, στη διατήρηση της υπάρχουσας όρασης αλλά και στην ανάκτηση μέρους της, εάν ξεκινήσουν αρκετά νωρίς.
Φαρμακευτικές θεραπείες
Με τη χρήση ενδοϋαλοειδικών ενέσεων/εγχύσεων γίνεται χρήση αντί-VEGF φαρμάκων (αντι-αγγειογενετικών φαρμάκων) σκευασμάτων μέσα στο μάτι ,τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στη διακοπή της ανάπτυξης νέων αιμοφόρων αγγείων. Αυτά τα φάρμακα θεωρούνται η πρώτη γραμμή θεραπείας για όλα τα στάδια της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας υγρής μορφής στην σύγχρονη οφθαλμολογία.
Τα αντι-αγγειογενετικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας υγρής μορφής περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
Bevacizumab (Avastin)
Ranibizumab (Lucentis)
Aflibercept (Eylea)
Brolucizumab-dbII (BEOVU)
Ο οφθαλμίατρος εγχέει αυτά τα φάρμακα στο προσβεβλημένο μάτι και σύμφωνα με τα περισσότερα διεθνή πρωτόκολλα μπορεί να χρειαστούν αρχικά 3 ενέσεις στην διάρκεια 3 μηνών (μία ανά μήνα) και μετά από ενδελεχή εξέταση να χρειάζεται μία ένεση κάθε τέσσερις εβδομάδες για να διατηρηθεί η επίδραση του φαρμάκου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ανακτηθεί εν μέρει κάποιο ποσοστό όρασης καθώς τα αιμοφόρα αγγεία συρρικνώνονται και το υγρό κάτω από τον αμφιβληστροειδή απορροφάται.
Οι πιθανοί κίνδυνοι των εγχύσεων/ενέσεων στα μάτια περιλαμβάνουν, εκτός άλλων:
Αιμορραγία επιπεφυκότα
Πόνο στα μάτια
Μυοψίες (μυγάκια)
Αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση
Επεμβατικές θεραπείες
Φωτοδυναμική θεραπεία (Photodynamic therapy): Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιείται μερικές φορές για την καταπολέμηση μη φυσιολογικών αιμοφόρων αγγείων στο κέντρο της ωχράς κηλίδας και σε ιδιαίτερες μορφές ωχροπαθειών που δεν αντιμετωπίζονται με τις ενδοβολβικές ενέσεις. Κατά τη διάρκεια της φωτοδυναμικής θεραπείας, ο οφθαλμίατρος εγχέει ενδοφλέβια ένα φάρμακο το οποίο καταλήγει στα αιμοφόρα αγγεία του ματιού. Στη συνέχεια εστιάζει μια δέσμη ενός ειδικού λέιζερ στα μη φυσιολογικά αιμοφόρα αγγεία. Αυτό ενεργοποιεί το φάρμακο, προκαλώντας το κλείσιμο των ανώμαλων αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα να σταματά η όποια διαρροή. Η φωτοδυναμική θεραπεία μπορεί να βελτιώσει την όραση και να μειώσει το ποσοστό απώλειας της. Μπορεί να χρειαστούν επαναλαμβανόμενες θεραπείες με την πάροδο του χρόνου, καθώς τα αιμοφόρα αγγεία που έχουν υποστεί αγωγή μπορεί να ανοίξουν ξανά. Μετά τη φωτοδυναμική θεραπεία, θα πρέπει να αποφεύγετε η άμεση έκθεση στο φως του ήλιου καθώς και τα έντονα φώτα για μερικές ημέρες
Φωτοπηξία (Photocoagulation): Κατά τη διάρκεια της θεραπείας με φωτοπηξία, ο οφθαλμίατρος χρησιμοποιεί μία δέσμη λέιζερ υψηλής ενέργειας για να σφραγίσει τα ανώμαλα αιμοφόρα αγγεία κάτω από την ωχρά κηλίδα. Το λέιζερ προκαλεί ουλές που μπορούν να δημιουργήσουν κάποιο τυφλό σημείο, αλλά η διαδικασία χρησιμοποιείται για να σταματήσει περαιτέρω αιμορραγία των αγγείων με σκοπό την ελαχιστοποίηση μελλοντικής βλάβης στην ωχρά κηλίδα. Ακόμη και με αυτήν τη θεραπεία, τα αιμοφόρα αγγεία μπορεί να αναπτυχθούν ξανά, απαιτώντας περαιτέρω θεραπεία. Γενικά, οι ασθενείς με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας υγρής μορφής που μπορούν να προχωρήσουν σε αυτή τη θεραπεία είναι πλέον λιγοστοί .
Η θεραπεία αυτή δεν αποτελεί επιλογή σε ασθενείς με ανώμαλα αιμοφόρα αγγεία ακριβώς κάτω από το κέντρο της ωχράς κηλίδας. Επίσης, όσο πιο μεγάλη ζημιά είναι η ωχρά κηλίδα, τόσο χαμηλότερη είναι η πιθανότητα επιτυχίας.
Βοηθήματα χαμηλής όρασης: Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δεν επηρεάζει την περιφερειακή όρασή και συνήθως δεν προκαλεί πλήρη τύφλωση. Όμως, μπορεί να μειώσει ή και να εξαλείψει την κεντρική όραση η οποία είναι απαραίτητη για την ανάγνωση ή την αναγνώριση προσώπων. Οι ασθενείς μπορεί να επωφεληθούν εάν, σε συνεννόηση με τον οφθαλμίατρός τους, έρθουν σε επαφή με κάποιον οπτικό που γνωρίζει από βοηθήματα χαμηλής όρασης. Σε αυτή την περίπτωση μπορούν να δοκιμαστούν λύσεις οι οποίες ίσως βοηθήσουν τον ασθενή να προσαρμοστεί καλύτερα στα νέα δεδομένα της όρασης του
Γιατί Εμμετρωπία
Το Οφθαλμολογικό Κέντρο Εμμετρωπία είναι το πρώτο ιδιωτικό οφθαλμολογικό κέντρο που απέκτησε πιστοποίηση ποιότητας ISO:9001 που διασφαλίζει την συνεχή παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας.
Στο Οφθαλμολογικό Κέντρο μας επενδύουμε στη νέα τεχνολογία προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι όλες οι μετρήσεις, οι εξετάσεις και τέλος οι θεραπείες πραγματοποιούνται με μεγάλη ακρίβεια.
Το εξειδικευμένο τμήμα βυθού μας θα σας ενημερώσει και θα σας συμβουλέψει λεπτομερώς σχετικά με την κατάσταση της ασθένειάς σας και θα προτείνει το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό σχήμα για την περίπτωσή σας.
Η τεχνολογία αιχμής που διαθέτει το κέντρο για την εκτέλεση διερευνητικών εξετάσεων στις παραπάνω περιπτώσεις, αλλά και η δυνατότητα παρέμβασης όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο, εγγυώνται την αρτιότητα για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση παρόμοιων περιστατικών στην Εμμετρωπία.
