ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Σε ένα πρόσφατο τεύχος του SQUMJ (Sultan Qaboos University Medical Journal), υπάρχει ένα πολύ καλό άρθρο ανασκόπησης για την δυσλεξία από τους Δρ. Shidhani και Arora. Περιγράφουν τους διαφορετικούς τύπους δυσλεξίας, την ποικιλία των αιτιών και επίσης την διαχείρισή της. Ίσως η επόμενη σημαντική ερώτηση που συζητείται είναι ο κοινωνικός αντίκτυπός της. Πώς η δυσλεξία επηρεάζει το παιδί, τους γονείς και την κοινωνία γενικότερα; 

Τι προκαλεί η δυσλεξία στον πάσχοντα; Τυπικά η δυσλεξία είναι κλινικά εμφανής όταν το παιδί πηγαίνει στο σχολείο και πρέπει να μάθει πώς να διαβάζει. Το παιδί ανακαλύπτει έπειτα την ανικανότητά του/της, αλλά δυστυχώς, ο βαθμός του τραύματος ποικίλλει σύμφωνα με την αρχική ερμηνεία και ως εκ τούτου η μετάφραση του τραύματος με βάση τα συμπτώματα μπορεί επίσης να ποικίλει σημαντικά. Επιπλέον, όπως περιγράφεται στο άρθρο Δρ. Shidhani, η ακριβής φύση και ο βαθμός δυσχέρειας θα ποικίλει από άτομο σε άτομο. 

Το παιδί με τη δυσλεξία, ακόμα κι αν συχνά έχει την μέση ή άνω του μετρίου νοημοσύνη, μπορεί να έχει τη δυσκολία να κατανοήσει τις αφηρημένες έννοιες και να πραγματοποιήσει την επανάληψη μιας ιστορίας. Μπορεί να είναι αργοί στην ανάκληση λέξης και να έχουν δυσκολία στην ανάγνωση λόγω της αντιστροφής ή της αναστροφής των γραμμάτων ή να διαβάζουν μια ολόκληρη λέξη ανάποδα. Η δυσάρεστη συνέπεια είναι ότι ένας πάσχων μπορεί να πρέπει να διαβάσει μια παράγραφο 3 ή 4 φορές προτού να μπορέσει να καταλάβει το περιεχόμενό της. Συχνά αυτό συμβαίνει ως αποτέλεσμα της φτωχής ανάκλησης και της κυμαινόμενης απόδοσης  όταν διαβάζει μια συγκεκριμένη πρόταση, που μπορεί να μην έχουν κάποια δυσκολία με τις πρώτες λέξεις, έπειτα να μπερδεύονται με τις τελευταίες λέξεις και στη συνέχεια να εμφανίζεται ένα διαφορετικό πρόβλημα όταν την διαβάζουν πάλι στην προσπάθεια τους να καταλάβουν την πρόταση. Η ορθογραφία είναι το δεύτερο σημαντικό πρόβλημα στην τάξη. Τα παιδιά με δυσλεξία μπορούν να συλλαβίσουν την ίδια λέξη διαφορετικά ακόμη και στο ίδιο δοκίμιο. Όλες αυτές οι δυσκολίες οδηγούν στην απογοήτευση και την αργοπορία καθώς απαιτούν έναν πρόσθετο χρόνο για την ανάγνωση, επειδή πρέπει να εργαστούν πολύ σκληρότερα στο σχολείο για να προφθάσουν τους συμμαθητές τους, ο αυτοσεβασμός τους, μερικές φορές, είναι σε σοβαρά χαμηλό επίπεδο. Τέτοια παιδιά έρχονται να θεωρήσουν ότι είναι «ανεπαρκή» με  σοβαρές συνέπειες αυτής της στάσης. Αυτά τα προβλήματα μπορούν να επιδεινώνονται από πειράγματα από τους συμμαθητές  με όλες τις συνέπειες που αυτό μπορεί να συνεπάγεται. 

Ποια άλλα συναισθήματα έχουν τα παιδιά με δυσλεξία; Μπορεί να αναστατώνονται ψυχολογικά με τις λέξεις, τις προτάσεις, τις έννοιες και την ανάκληση και να παραμένουν αγχώδεις από την παιδική  ηλικία ως την ενηλικίωση. Μπορούν έτσι συχνά να αναπτύξουν αγχώδη διαταραχή που είναι το συχνότερο συναισθηματικό σύμπτωμα που τα δυσλεκτικά παιδιά βιώνουν, και αυτή η δυσμενής ψυχολογική κατάσταση μπορεί να είναι ισόβια. Ένα άλλο συναισθηματικό σύμπτωμα από το οποίο οι δυσλεκτικοί πάσχουν είναι ο θυμός που προκύπτει από τις απογοητεύσεις τους στο σχολείο. Οι κοινωνικοί επιστήμονες επισημαίνουνε ότι όσο μεγαλύτερη είναι η απογοήτευση τόσο περισσότερος είναι ο θυμός. Η κακή εικόνα του εαυτού τους είναι ένα άλλο πρόβλημα για αυτά τα άτομα παρά τη συχνά ανώτερη διανοητική ικανότητά τους. Στην πραγματικότητα, η διάγνωση της δυσλεξίας, σε γενικές γραμμές, περιλαμβάνει την εκτίμηση ότι η νοημοσύνη και το IQ πρέπει να είναι τουλάχιστον στον μέσο όρο. Η κακή εικόνα του εαυτού τους μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοπεποίθηση. Αυτό χαρακτηρίζεται από τις αρνητικές σκέψεις που, στη συνέχεια, τείνουν να επιδεινώνονται και μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στην κλινική κατάθλιψη. 

Μαζί με το προσωπικό στρες που προκαλείται από τη δυσλεξία, έρχονται τα προβλήματα που προκαλούνται  από την οικογένεια. Η δυσλεξία προσκρούει στην οικογένεια με διάφορους τρόπους  και μπορεί συχνά να οδηγήσει σε αντιπαλότητα μεταξύ των αδελφών. Το δυσλεκτικό παιδί χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή από τους γονείς και συγγενείς, ενώ τα μη δυσλεκτικά παιδιά μπορούν να γίνουν ζηλεύουν αυτήν την πρόσθετη προσοχή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ενδοοικογενειακές διαφορές, οι οποίες μπορούν να δημιουργήσουν περαιτέρω ψυχολογική επιβάρυνση στο δυσλεκτικό άτομο. Υπάρχει ένδειξη ότι η δυσλεξία μεταβιβάζεται σε οικογένειες από δυσλεκτικούς γονείς οι οποίοι  ανησυχούν για την πιθανότητα οι απόγονοί τους να υποφέρουν από δυσλεξία. Μερικοί γονείς  μπορεί  να μην δεχτούν  ότι το παιδί έχει διαταραχή μάθησης, και απλά προσδιορίζουν το πρόβλημα ως τεμπελιά. Ένα τέτοιο σενάριο είναι πιθανό να προκαλέσει απογοήτευση όχι μόνο στο δυσλεκτικό άτομο, αλλά και στους γονείς. 

Ακόμα μια δυσκολία των ανθρώπων με δυσλεξία είναι η γνωστική εξασθένιση όπως η φτωχή μνήμη εφόσον δεν μπορούν να  θυμηθούν εύκολα το κείμενο που διαβάζουν ή μια συγκεκριμένη λέξη. Αυτό μπορεί στη συνέχεια να οδηγήσει σε αντιπαραθέσεις  με τον καθηγητή, τους γονείς ακόμη και με τον εαυτό τους. Το αποτέλεσμα είναι το παιδί να κρίνεται  «αδιόρθωτο», μια κρίση που μπορεί  να τραυματίσει ψυχικά το άτομο με δυσλεξία. Άλλα προβλήματα από τα οποία μπορεί να υποφέρουν τα δυσλεκτικά παιδιά είναι ο καθορισμός ρεαλιστικών και εφικτών στόχων ή η έλλειψη ευκαιρίας να χαρούν για τα επιτεύγματα και την επιτυχία τους. Το να μάθουν να θέτουν εφικτούς στόχους πρέπει να είναι μέρος της αποκατάστασης των ανθρώπων με  δυσλεξία. Είναι ευρέως γνωστό ότι τα παιδιά με δυσλεξία που επιτυγχάνουν στον αθλητισμό ή σε καλλιτεχνικές  δραστηριότητες είναι πιο πιθανό να έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση.

Η επόμενη ερώτηση είναι με ποιους τρόπους η δυσλεξία μπορεί να έχει αντίκτυπο στην κοινωνία γενικά. 

Χαρακτηριστικά, η συχνότητα της δυσλεξίας είναι στο 5-10% των παιδιών σχολικής ηλικίας. Δυστυχώς, δεν είναι σπάνιο τα παιδιά με δυσλεξία να έχουν και άλλες δυσκολίες ή διαταραχές.

Μια από αυτές είναι η διάσπαση  προσοχής (ADD) και η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα (ADHD).

Το ποσοστό σχολικής εγκατάλειψης δυσλεκτικών μπορεί να είναι ένα υψηλό, ως 35%,  διπλάσιο από το εθνικό μέσο ποσοστό σχολικής εγκατάλειψης πολλών χωρών στις Ηνωμένες Πολιτείες, 27% των παιδιών γυμνασίου που εγκαταλείπουν το σχολείο έχουν κάποια μαθησιακή διαταραχή.

Έχει υπολογιστεί ότι μόλις 2% των δυσλεκτικών που εγγράφονται στα προπτυχιακά προγράμματα στις ΗΠΑ ολοκληρώνουν τον απαιτούμενο τετραετές πρόγραμμα σπουδών.

Στο χώρο εργασίας, έως και το 20% των εργαζομένων μπορεί να έχει δυσλεξία. Μια έρευνα που βασίζεται σε διερεύνηση των επιπτώσεων της δυσλεξίας στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας των νοσηλευτών του Ηνωμένου Βασιλείου διερεύνησε τις συνέπειες της δυσλεξίας στην πρακτική και την εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους.  

Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η δυσλεξία φαίνεται να έχει "αρνητική επίδραση επί των πρακτικών εργασίας και την εξέλιξη της σταδιοδρομίας, αλλά παραμένει μια ελάχιστα κατανοητή και συχνά, κρυμμένη αναπηρία». Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός είναι ένα σημαντικό πρόβλημα σε μερικές κοινωνίες  στις ΗΠΑ, το κατ' εκτίμηση ποσοστό είναι περίπου 20% και το 50%  αυτών των ανθρώπων, έχουν δυσλεξία. Συνολικά το 80% όλων των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με μαθησιακές δυσκολίες είναι δυσλεκτικοί. 

Όταν βλέπει κανείς τα υψηλά ποσοστά των ατόμων με δυσλεξία στις φυλακές, αναρωτιέται γιατί, αλλά μέρος της απάντησης είναι ενσωματωμένη στο γεγονός ότι το 85% των νεαρών παραβατών έχουν δυσκολίες ανάγνωσης. 

Μπορεί έτσι να γίνει εμφανές ότι η δυσλεξία μπορεί να προκαλέσει διάφορα κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα για το άτομο, την οικογένεια και την κοινωνία. Το ερώτημα τώρα είναι τι πρέπει να γίνει. Υπάρχει μια έλλειψη εμπειρικών πληροφοριών σχετικά με την επικράτηση των διαταραχών μάθησης στο Ομάν. Δυστυχώς, δεν υπάρχει επίσης καμία παροχή για τις θεραπευτικές υπηρεσίες και την αποκατάσταση για τα παιδιά με  δυσλεξία στο Ομάν, ούτε ακόμη και πολιτισμικά-συγκεκριμένα εργαλεία για τη δυσλεξία. Ωστόσο, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός πραγμάτων που μπορεί ακόμα να γίνουν και μερικά μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν με ελάχιστη προσπάθεια. Μερικές εξαιρετικές  πρωτοβουλίες έχουν προκύψει από τα ιδιωτικά σχολεία. Οι ανέκδοτες εκθέσεις προτείνουν οι ειδικοί δάσκαλοι να είναι διαθέσιμοι σε μερικά ιδιωτικά σχολεία στο Ομάν. Έτσι είναι σε θέση να δώσουν τη πρόσθετη προσοχή στους δυσλεκτικούς μαθητές, βοηθώντας τους να αντισταθμίσουν ή να αντιμετωπίσουν την μαθησιακή  διαταραχής τους. 

Αυτά τα παιδιά πρέπει να έχουν περισσότερο χρόνο για να κάνουν τα τεστ, συνήθως 20 επιπλέον λεπτά περισσότερο ανά ώρα. Πρέπει να εφαρμόσουμε αυτές τις ενέργειες στα δημόσια σχολεία Υπουργείου Παιδείας . Είναι γενικά αποδεκτό από τους ειδικούς ότι η απάντηση στην διαχείριση της δυσλεξίας δεν είναι τα ειδικά σχολεία, καθώς οι δυσκολίες είναι μικρές και συχνά ήπιες, αντίθετα αυτά τα παιδιά να στεγάζονται  στα γενικά σχολεία, με ειδική υποστήριξη. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να πιστεύουν ότι δεν είναι ανόητα αλλά έχουν μια ανικανότητα που μπορεί να ξεπεραστεί μόλις κατανοηθεί πλήρως. 

Υπάρχουν διάφορα συγκεκριμένα στοιχεία-βασισμένα σε θεραπευτικά μέτρα που υιοθετούνται συνήθως για τα άτομα με τη δυσλεξία. Ορισμένα από αυτά τα επανορθωτικά μέτρα έχουν αποδείξει ότι μειώνουν την σοβαρότητα της δυσλεξίας. Αυτά  περιλαμβάνουν τη χρήση του χρώματος επιστρώσεων για να αποφευχθεί το πρόβλημα της ανάγνωσης, μαύρη εκτύπωση σε λευκό χαρτί, και τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών για να βοηθήσει στην ανάγνωση και την ορθογραφία. Αυτά και πολλά άλλα διορθωτικά μέτρα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους δασκάλους και τους φροντιστές πρέπει συχνά να εξατομικευθούν. Ενώ όμως πολλά μπορούν να γίνουν στο σχολείο από τους εκπαιδευτικούς, όπως περιγράφεται παραπάνω, πολλά πρέπει να γίνουν από τους γονείς στο σπίτι. Οι θεράποντες θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των θεραπευτικών παρεμβάσεων.  Οι συμβουλές των ειδικών θα πρέπει είναι διαθέσιμες για τους φροντιστές υποστήριξης. Συγκεκριμένα, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το δυσλεκτικό παιδί ακούγοντας το, χωρίς να το πιέζουν, μιλώντας για την δυσκολίας του, επισημαίνοντας συγκεκριμένα προβλήματα και βοηθώντας το, δίνοντάς του την άφθονο έπαινο και ενθάρρυνση. Μπορούν επίσης να τους εμπνεύσουν , δίνοντας παραδείγματα από  διεθνούς φήμης προσωπικότητες που είχαν δυσλεξία, όπως ο Alexander Graham Bell, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Μότσαρτ και ο John F. Kennedy. Στο Ομάν, πρέπει να λάβουμε μέτρα για να εκπαιδεύσουμε τους γονείς και το κοινό. Το Υπουργείο Παιδείας πρέπει να αναγνωρίσει την έλλειψη εγκαταστάσεων στα σχολεία και να παράσχει την ειδική άδεια στα παιδιά του Ομάν να πάνε σε ιδιωτικά σχολεία. Ωστόσο, αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι ειδικά εκπαιδευμένοι δάσκαλοι στα σχολεία της δημόσιας εκπαίδευσης. Το Υπουργείο Παιδείας, ίσως μαζί με το Υπουργείο Υγείας, πρέπει να αναγνωρίσει επίσημα ότι η δυσλεξία είναι μια κατάσταση που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και να παράσχουν πόρους για την αποκατάσταση της, όπως έχει γίνει για τα άλλα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Αυτό είναι σημαντικό, δεδομένου ότι η δυσλεξία είναι μια διαταραχή που επηρεάζει περίπου το 10% του πληθυσμού,  τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες. Είναι λιγότερο προφανές στους ενήλικες , επειδή έχουν μάθει πώς να αντισταθμίσουν την δυσκολία τους,  ενώ κάποιοι που στάθηκαν τυχεροί είχαν την σωστή βοήθεια από τους γονείς και τους δασκάλους τους. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ομάν έχει αρχίσει να ασχολείται με το πρόβλημα της μαθησιακής δυσκολίας.

Πολλές από τις λύσεις που συζητούνται παραπάνω μπορούν, στην πραγματικότητα, αρκετά εύκολα να εφαρμοστούν  εάν η κατάλληλη υποδομή είναι σε ισχύ. Κατά συνέπεια, ωθούμε την δημόσια εκπαίδευση και συνεπώς την κυβέρνηση να στρέψει  περισσότερο την προσοχή της σε αυτήν την πολύ συχνή διαταραχή και να χτίσει την κατάλληλη και απαραίτητη υποδομή για να εξετάσει το πρόβλημα. Χρειαζόμαστε εξειδικευμένους δασκάλους και χρειαζόμαστε την εκπαίδευση των γονέων και της κοινότητας στο σύνολό της. Οι σωστά εκπαιδευμένες κοινότητες μπορούν να σχηματίσουν έπειτα τις πολύ σημαντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) όπως συμβαίνει στις γειτονικές χώρες. Χρειαζόμαστε περισσότερους ψυχολόγους που εκπαιδεύονται στη διάγνωση διαταραχών της μάθησης, οι οποίοι  θα χρειαστούν ειδικά  και κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία. Ερευνητές από το κολλέγιο Εκπαίδευσης και το   κολλέγιο ιατρικής του  SQU έχουν λάβει πρόσφατα μια επιχορήγηση από το στρατηγικό ερευνητικό Ταμείο  για τη μελέτη της δυσλεξίας, συγκεκριμένα για την πιστοποίηση των διαγνωστικών τεστ για τη δυσλεξία- μία περιοχή όπου χρειάζεται βελτίωση. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα στο Ομάν έτσι ώστε να ξεπεραστούν  οι προκλήσεις της δυσλεξίας. Αυτό είναι κατεξοχήν δυνατό εάν οι κατάλληλες προσπάθειες καταβάλλονται από όλους τους ενδιαφερομένους.