Όταν ένα παιδί δεν τα καταφέρνει στο σχολείο

Ο Σεπτέμβρης χαρακτηρίζεται από δραστηριότητες που αφορούν την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Αγορά σχολικού υλικού, οργάνωση μαθημάτων και επισκέψεις σε ορθοδοντικούς και παιδίατρους για πιστοποιητικό καλής υγείας ώστε το παιδί να μπορεί να συμμετάσχει σε αθλητικές δραστηριότητες.

Κατ' ουσίαν οι γονείς φροντίζουν για τα πάντα, εκτός από αυτό που αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για την πρόοδο των παιδιών τους στο σχολείο, την όρασή τους.

Οι έλεγχοι της όρασης στα ελληνικά σχολεία είναι ανύπαρκτοι και η διάγνωση τυχόν προβλημάτων επαφίεται στην παρατηρητικότητα των γονέων και των δασκάλων όταν αυτά βρίσκονται πλέον σε στάδιο που γίνονται αντιληπτά.

Αντίθετα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες γίνονται στα σχολεία προληπτικοί έλεγχοι της όρασης των μαθητών (screening) από οφθαλμιάτρους ή οπτομέτρες οι οποίοι εγκαίρως ενημερώνουν τους γονείς για τυχόν ύπαρξη οφθαλμολογικών προβλημάτων.

Ένα παιδί με προβλήματα όρασης που επηρεάζουν την μαθησιακή του ικανότητα, σπάνια αναφέρει συμπτώματα γιατί θεωρεί ότι όλοι βλέπουν όπως αυτό. Τυχόν δυσκολία ανάγνωσης στον πίνακα αντιμετωπίζεται με μεταφορά στο μπροστινό θρανίο και εάν η χαμηλή απόδοση συνοδεύεται από καλή οπτική οξύτητα αποδίδεται σε ελλιπή προσπάθεια.

Η όραση είναι πολύ περισσότερο από την οπτική οξύτητα (10/10) στον οφθαλμολογικό πίνακα. Είναι μία πολύπλοκη διαδικασία στην οποία εμπλέκονται πάνω από 20 οπτικές ικανότητες και απασχολεί τα 2/3 όλων των οδών προς τον εγκέφαλο. Σχεδόν το 80% από αυτά που ένα παιδί αντιλαμβάνεται, κατανοεί και θυμάται εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα του οπτικού του συστήματος.

Ένα παιδί μπορεί να περάσει με μεγάλη επιτυχία το τεστ οπτικής οξύτητας (10/10), αλλά όταν διαβάζει να χάνει την εστίαση στο κείμενο, να βλέπει ότι τα γράμματα χοροπηδούν ή εξαφανίζονται και να μην το αναφέρει ποτέ διότι θεωρεί ότι αυτό το κάνουν τα βιβλία σε όλους. Όταν αυτά συμβαίνουν, ένα παιδί δεν μπορεί να μάθει να διαβάζει σωστά, ούτε να κατανοήσει και να αφομοιώσει αυτά που διάβασε.

Στατιστικές αναφέρουν ότι 4 στα 7 παιδιά έχουν κάποιο οπτικό πρόβλημα το οποίο παρεμβάλλεται στην ικανότητά τους να επιτύχουν στις σπουδές τους. Είναι εύκολα κατανοητό ότι ένας προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος ακόμα και πριν το παιδί αρχίσει να παραπονιέται, ώστε να διορθωθεί έγκαιρα οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρχει και η σχολική χρονιά να κυλήσει απρόσκοπτα.

Η φύση μας προίκισε με μάτια κυνηγού ικανά να εντοπίζουν το θήραμα ή τον εχθρό σε μεγάλη απόσταση. Το οπτικό μας σύστημα δεν ήταν προετοιμασμένο να αντιμετωπίσει πολύωρη εργασία σε απόσταση μικρότερη από το μήκος των χεριών μας.

Οι σχολικές δραστηριότητες οι οποίες απαιτούν υψηλή ανάλυση χαρακτήρων, κατανόηση και αφομοίωση καινούργιων εννοιών και γνώσεων, αποτελούν πηγή έντασης και πίεσης για τα μάτια των παιδιών τα οποία οφείλουν να λειτουργούν γρήγορα και αποτελεσματικά για να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες της σύγχρονης παιδείας.

Οφθαλμολογικές παθήσεις και οπτικά προβλήματα που εμφανίζονται ακόμα και στην προσχολική ηλικία, εάν δεν διαγνωσθούν και αντιμετωπισθούν έγκαιρα μπορούν να δημιουργήσουν ακόμα προβλήματα τα οποία είναι δύσκολο να αντιμετωπισθούν σε μεγαλύτερες ηλικίες και θα επηρεάσουν αρνητικά σε μεγάλο βαθμό την απόδοση του παιδιού στο σχολείο.

Η καλή παρατηρητικότητα των γονέων συνήθως αρκεί για να δημιουργήσει υποψίες για πρόβλημα στην όραση αλλά επειδή δεν πρέπει να επαφιέμεθα στην τύχη είναι καλό όλα τα παιδιά ακόμα και στην προσχολική ηλικία να περνούν προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο.

Η τεχνολογία μας έχει προμηθεύσει με πολλά διαγνωστικά μέσα και μεθόδους ώστε να προλαμβάνονται προβλήματα που θα είχαν καταστροφικές συνέπειες εάν αφεθούν χωρίς διόρθωση.

Η σχολική ηλικία ξεκινά πλέον από το νηπιαγωγείο στο οποίο αρχίζει ήδη η διαδικασία της μάθησης. Δυστυχώς αρκετά παιδιά είναι προγραμματισμένα να μην έχουν επιτυχία ανάλογη με τις πνευματικές τους ικανότητες γιατί το οπτικό τους σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί κατάλληλα για να αντιμετωπίσει την πρόκληση της γραφής και της ανάγνωσης σε αυτή την τρυφερή ηλικία.

Η όραση είναι μία ικανότητα που μαθαίνεται όπως η ομιλία και το βάδισμα. Δυστυχώς όλα τα παιχνίδια που ενίσχυαν την ανάπτυξη καλών οπτικών ικανοτήτων έχουν αντικατασταθεί από «παθητικές» οπτικές δραστηριότητες όπως την τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια.

Ο μέσος όρος των παιδιών περνά 6.240 ώρες μπροστά στην τηλεόραση ή σε άλλη οθόνη πριν ακόμη πάει στην πρώτη Δημοτικού. Η περιφερειακή όραση ατονεί όπως και οι κινήσεις των ματιών που είναι απαραίτητες στην σωστή και εύκολη ανάγνωση. Το βάθος πεδίου περιορίζεται στην οθόνη και η λειτουργία της προσαρμογής χάνει την ελαστικότητά της.

Οι βασικότερες διαταραχές της όρασης στην παιδική ηλικία είναι η αμβλυωπία, ο στραβισμός και οι διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός).

Στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας πρέπει να γίνεται έλεγχος για στραβισμό και αμβλυωπία, «τεμπέλικο» μάτι, όπως συνήθως αποκαλείται, όπως επίσης και έλεγχος στερεοσκοπικής όρασης. Η οφθαλμολογική εξέταση σε αυτή την ηλικία είναι πολύ σημαντική διότι μπορεί να ανιχνευθεί και τυχόν λανθάνων στραβισμός (που δεν είναι πάντα εμφανής) και έχουν μεγάλες πιθανότητες επιτυχίες οι προσπάθειες αποκατάστασης της διόφθαλμης όρασης.

Στα μεγαλύτερα παιδιά (άνω των 5 ετών) ο έλεγχος πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο ώστε να διορθώνεται τυχόν διαθλαστικό πρόβλημα το οποίο μειώνει την οπτική τους οξύτητα, αλλά και ποιοτικός έλεγχος της όρασης εφόσον τα παιδιά καλούνται να αντεπεξέλθουν σε υψηλότερες εκπαιδευτικές απαιτήσεις, χρησιμοποιώντας το οπτικό τους σύστημα σε απόσταση ανάγνωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα ή στην οθόνη του υπολογιστή, μία ακόμη καθιστική δραστηριότητα.

Ο έλεγχος οφείλει να περιλαμβάνει την αντίληψη των χρωμάτων όπως και τις οφθαλμικές κινήσεις, έλεγχο σύγκλισης και προσαρμογής, αντίληψη χώρου και σχημάτων και οπτική μνήμη, ικανότητες απαραίτητες για την αφομοίωση γνώσεων. Η πολύωρη μελέτη θα πρέπει να εναλλάσσεται με κάποιες υπαίθριες ή αθλητικές δραστηριότητες οι οποίες αποσυμφορίζουν τις λειτουργίες της σύγκλισης και της προσαρμογής και ενεργοποιούν την περιφερειακή όραση.

Σε μεγαλύτερα παιδιά θα πρέπει εκτός από τα γυαλιά σαν μέσο διόρθωσης να ληφθούν υπόψη και οι φακοί επαφής λόγω του αισθητικού προβλήματος το οποίο απασχολεί ιδιαίτερα τους εφήβους. Εάν προταθούν σαν διορθωτικό μέσο θα πρέπει να είναι εύκολοι στη χρήση και να αντικαθίστανται συχνά. Οι γονείς θα πρέπει να εξασφαλίσουν την τήρηση των κανόνων υγιεινής που προτείνει ο εφαρμοστής.

Να τονίσουμε επίσης ότι πολύ σημαντικές είναι οι συνθήκες οι οποίες επικρατούν στον χώρο της μελέτης, όπως ο φωτισμός (φως ημέρας στο χώρο με επιπλέον φωτισμό στην επιφάνεια εργασίας), το γραφείο που πρέπει κατά προτίμηση να είναι επικλινές και το σωστό κάθισμα ώστε να μην καταπονείται και παραμορφώνεται η σπονδυλική στήλη.

Συμπτώματα τα οποία γίνονται εύκολα αντιληπτά από τους γονείς ή τους δασκάλους και παραπέμπουν σε κάποιο οπτικό πρόβλημα είναι:

  • Το παιδί τρίβει συνέχεια τα μάτια του
  • Τα μάτια του έχουν αφύσικη ευθυγράμμιση
  • Κλίνει το κεφάλι στη μία πλευρά όταν διαβάζει
  • Πλησιάζει πολύ κοντά στην τηλεόραση
  • Δεν συγκεντρώνεται και κουράζεται εύκολα στη μελέτη
  • Μπερδεύει τα γράμματα
  • Είναι ευερέθιστο και γίνεται εύκολα επιθετικό
  • Αφαιρείται και δεν αντιλαμβάνεται εύκολα αυτό που διαβάζει

Οι γονείς οφείλουν όταν παρατηρήσουν τέτοια συμπτώματα να επισκεφθούν με το παιδί τους οφθαλμίατρο και να αναζητήσουν λύση στο οφθαλμολογικό πρόβλημα που υπάρχει.

Ας μην βιαστούμε να χαρακτηρίσουμε ένα παιδί τεμπέλικο, απροσάρμοστο ή ανίκανο .Ένα παιδί δεν θα ζητήσει ποτέ βοήθεια για κάτι το οποίο θεωρεί ότι είναι φυσικό και ισχύει για όλους. Έγκειται στους γονείς να μεριμνήσουν για την όραση των παιδιών τους αφού αυτή σε μεγάλο βαθμό συνδέει τα παιδιά με την επιτυχία στην σχολική τους ζωή.

Πηγή: health.in.gr

ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Όταν ένα παιδί δεν τα καταφέρνει στο σχολείο 001